Pravişte(Mübadele Bölgeleri-16)

Drama sancağına bağlı Pırnar Dağı eteğinde ve büyük bir bataklığın yanında bir kaza merkeziydi. Kaza merkezi 2000 nüfusa sahipti. Kaza, 40 köyden ibaret olup, İslam, Kıpti ve Rum olmak üzere 25.000 nüfusu vardı. Üretimi; tütün, bal, ipek ve meyveden ibaretti. Kaza dahilinde 25 cami, 7 kilise, 41 mektep, 3 medrese ve 1400 hane mevcuttu. Praviştalı mübadillerin büyük çoğunluğu Ege Bölgesi’ne iskân edilmiştir. Günümüzde Pravişte, Doğu Makedonya ve Trakya Bölgesi Kavala iline bağlı bir belediye statüsündedir.

Sarışaban(Mübadele Bölgeleri-15)

Drama

Sancağına bağlı bir kaza merkeziydi. Kasaba, Çal Dağı’nın eteklerinden başlayarak Ege Denizine kadar uzanan sulak ve verimli bir ovada kurulmuştur. Sarışaban’a bağlı köylerin bir kısmı Çal Dağı’nın yamaçlarında bulunur. Karasu Nehri Kazayı kuzeyden güneye geçer ve sahile doğru bir kaç kol oluşturur. Sarışaban’ın verimli arazisinde pamuk ve tütün yetiştirilmesiyle birlikte her türlü tahıl ürünleri de yetiştirilmeye müsaittir. Çal Dağı’nın eteklerinde kurulan köylerde halk hayvancılık ve arıcılıkla geçimini sağlıyordu. Yazılı kaynaklarda Mübadele öncesinde Sarışaban’ın meralarında 15560 baş sığır, 690 baş at ve eşek, 100.000 kadar koyun ile 40.000 keçinin beslendiği belirtilmektedir. 1900 yılının başlarında kaza sakinlerinin 20.000 kişi olduğu, bunun bir kaç yüzü dışında tamamının Müslüman olduğu bilinmektedir. Kazada 80 kadar mektep ve bu mekteplere devam eden iki bini aşkın öğrenci vardı. Sarışabanlı mübadiller tütün ekim bölgeleri olan, Samsun ve Ege Bölgesi’ne iskan edilmiştir. Günümüzde Sarışaban, Doğu Makedonya ve Trakya Bölgesi Kavala iline bağlı bir belediye statüsündedir.

Kavala(Mübadele Bölgeleri-14)

Kavala, Drama Sancağının Ege Denizi sahilindeki bir kazasıydı. Küçük bir kasabayken 19. yüzyılın ortalarında Drama Sancağında yetişen ve işlenen tütünlerin Kavala Limanı’ndan ihraç edilmesi kasabayı geliştirmiştir. O yıllarda yerleşim, tarihi kalenin çevresinde yoğunlaşmıştı. Kavala’da Kanuni Sultan Süleyman döneminde yapılan su kemeri sapasağlam ayaktadır. Kavala, eski Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa’nın memleketidir. Onun tarafından bir mühendishane, bir medrese-i hayriye, bir kütüphane ve imaret inşa ettirilmiştir. Taşoz Adasının geliri bu imarethaneye ve medreseye tahsis edilmiştir.

2007 yılında restore edilen imarethane ve medrese turistik bir otele dönüştürülmüştür. Osmanlı döneminden kalma iki camiden biri olan İbrahim Paşa Camii yapılan tadilatlarla kiliseye çevrilmiştir. 1900’lü yılların başında Kasaba içerisinde 5357 nüfus, 1627 hane, 374 dükkan, 221 mağaza, 29 kahve, 29 fırın, 3 otel, 6 cani, 3 dergah, 3 kilise, 1 havra ve 2 mektebin varlığı bilinmektedir. Kaza dahilinde 25 kadar köy ve çiftlik vardı. Nüfusu 15733 kişiydi. Kavalalı mübadiller, Samsun ili, Trakya ve Ege Bölgesinde tütün yetiştirilen bölgelere iskan edilmişlerdir.Günümüzde Kavala, Doğu Makedonya ve Trakya

Bölgesi’ne bağlı bir il merkezidir.

Drama Sancağı(Mübadele Bölgeleri-13)

Drama Sancağı
Drama, Selanik Vilayetinin 3. Sancağıydı. Egnatia yolu üzerindedir. Osmanlı yönetimi döneminde Drama Sancağı; Drama merkez kazası, Kavala, Pravişte, Sarışaban ve Ropçoz kazalarından oluşmaktaydı.

  Drama Merkez Kazası

Kentin eski adı Drabescok olup Osmanlı kaynaklarında geçen Drama adı bu isme dayanır. Kentin ne zaman kurulduğu bilinmemekle birlikte tarihinin Makedonya Krallığı dönemine kadar uzandığı anlaşılmaktadır. Bu görüşü doğrulayacak şekilde kentin güneyinde tarihi Filippi Krallığı’nın kalıntıları mevcuttur. Kent, Bozdağ’ın eteklerinde kurulmuştur. 19.yy ortalarından itibaren Drama bir tütün kenti olmuştur. Kırsal alanda en önemli geçim kaynaklarından biri tütün üretimiydi. Drama Sancağında üretilen tütünler kent merkezindeki atölyelerde işleniyor ve Kavala Limanı’ndan ihraç ediliyordu. Halkın diğer önemli bir geçim kaynağı ise pamuk üretimi ve çadır bezi dokumacılığıydı. Osmanlı ülkesinin her yanına çadır bezleri buradan gitmekteydi. Kentin içindeki Karpuzkaldıran (Aya Varvara) kaynak suyunun çevresinde halen ayakta olan eski tütün işleme atölyeleri ve zenginlerin konakları yer almaktadır. Drama Sancağında nüfusun büyük çoğunluğu Türklerden oluşuyordu. Şemseddin Sami Kamus’l Alam’da “Ahalisinin kısm-ı azamı Müslim ve kusuru Rum ve Bulgar vesairedir” diyor. 20. yy. başlarında Drama’yı ziyaret eden seyyah Abbott izlenimleri de aynı doğrultudadır. Abbott, reji idaresinde çalışan birkaç yabancı ve 130 kadar Yunan ailenin dışında geri kalan nüfusun tamamının Müslümanlardan oluştuğunu bildirmektedir.1859 yılında Drama Sancağında etnik yapıya göre nüfusun dağılımı şöyledir. Müslüman: 210.000, Rum-Bulgar Hiristiyan: 30.000, Çingene: 15.000, Yahudi, Ermeni, Arnavut: 1000. 1878 yılında Drama Sancağında nüfusun Müslüman ve Hıristiyan olarak dağılımı ise şöyledir: Müslüman: 270.998, Hıristiyan: 43.549 Evliya Çelebi, Drama’da Bey Camii (Drama Kalesi içinde), Atik Camii (Beyazıd Camii),Molla Camii, Ak Mehmet Ağa Camii, Büyük ve Küçük Tekke Camileri ve 7 tane mahalle mescidinin varlığından söz eder.Bu camilerin içinden sadece Beyazıd Camii, Ayios Nikolaos Kilisesi olarak varlığını sürdürmektedir. Drama’da mübadeleden önce Kâinat adlı bir gazete çıkıyordu.Mübadele’de Drama kent merkezine yakın olan yerleşim yerlerinde yaşayan mübadiller tren yolunu kullanarak Türkiye’ye gelmişlerdir. Drama mübadillerinin tütüncü olanları Ege Bölgesi ve Samsun’a, çiftçiler ve hayvancılıkla geçinenler ise daha çok Trakya ve Marmara Bölgesi’ne iskân edilmişlerdir. Günümüzde Drama, Doğu Makedonya ve Trakya Bölgesi’ne bağlı bir il merkezidir

.

Nevrekop(Mübadele Bölgeleri-12)

Selanik Vilayetinin, Siroz Sancağında bir kaza merkeziydi. Kasabanın yirmi mahallesinde 1434 hanede 5636 nüfus yaşıyordu. Kasabada 598 dükkan, 12 han, 12 cami, yedi dergah, iki kilise yedisi İslam, ikisi gayri Müslim mektep ile bir hükümet konağı, bir kışlay-ı hümayun, iki hastane vardı. Arazisi münbit (verimli) mahsuldar olarak yulaf, çavdar, mısır, hububat vesaire ve tütün ve elma ve armut ve sair meyvelerle sebzeler hâsıl olur. Tütünleri pek nefis olup senevi (yıllık) on bin lira kadar bir ticaret bırakırlar. Şarapçılık ve ipekçilik ticareti dahi var ise de o kadar ehemmiyetli değildir. Kaza sınırları içinde beş yüz kadar el tezgâhı ile yıllık tahminen on bin top pamuk bezi, on bin arşın aba üretiliyordu. Kazada senelik otuz bin kadar tezgâh tarağı imal ediliyordu. Üretilen tekstil ürünlerinin büyük kısmı kaza dışına gönderiliyordu. Kazada senede üç defa panayır kurulurdu. Biri kasabanın içinde kurulan panayır, ikincisi Haralis Panayırı, üçüncüsü ise Dere Panayırıydı. Balkan Savaşı sonrası yapılan sınır düzenlemelerinde Yukarı Nevrekop Bulgaristan, Aşağı Nevrokop ise Yunanistan sınırları içinde kalmıştır. Yukarı Nevrekop’un adı 1951 yılında Gotse Delçev olarak değiştirilmiştir. Yunanistan sınırları içinde kalan Aşağı Nevrekop (Kato Nevrokopi) günümüzde Doğu Makedonya ve Trakya Bölgesi Drama iline bağlı bir belediye statüsündedir.

Zihne(Mübadele Bölgeleri-11)

Zihne, Serez Sancağının bir kazasıydı. Kaza merkezi Zilhova kasabasıydı. 1375 yılında Gazi Evrenos tarafından fethedilmiştir. Zilhova’da 2411 nüfus ve 535 hane, 80 han, 90 dükkân, 3 cami, 1 medrese, 1 tekke, 1 kilise, 3 mektep, birer hükümet konağı, telgrafhane ve kışla vardı. Kazanın nüfusunu çoğunluğu Müslümanlar olmak üzere Bulgarlar, Rumlar ve Kıptiler oluşturuyordu. Kaza nüfusu 37.000’den fazlaydı. Zihne’nin kâsesi ve bardağının çok meşhur olduğunu şu beyitten anlıyoruz: “Her şehrin bir beğenileni var Zihne’nin bardak Serez’in güzeli çoktur evleri çardak” Kaza genelinde 25 cami, 8 mescit, 1 medrese, 1 dergâh, 3 kilise, 1 rüşdiye, 18’i İslam ve 22 Rum mektebi ile 447 dükkân, 20 han, 3 hamam, 22 mağaza, 102 değirmen, 15 fırın ve bir fabrika vardı. Köy ve çiftlik sayısı ise 23 adetti. Günümüzde Zilhova kasabası yıkıntı halindedir. Ahalisi eski kasabanın 10 km güneyinde Nea Zihna kasabasını kurmuştur. Günümüzde Zihne (Nea Zichni) Orta Makedonya Bölgesinin ve Serez iline bağlı bir belediye statüsündedir.

Demirhisar(Mübadele Bölgeleri-10)

Demirhisar, Serez Sancağına bağlı kaza merkeziydi. Adı yakınından bulunan bir demir madeninden gelmektedir ki Yunanca adı olan Sidirokastro da aynı anlamdadır. Kasaba 10 mahalleden oluşuyor ve 3366 nüfusu barındırıyordu. 1900 yılına gelindiğinde kasaba içinde 721 hane, 294 dükkan, 6 cami, 1 dergah, 4 medrese, 5 mektep, bir kilise ve birer adliye ve mülkiye daireleri ile telgrafhane bulunuyordu. Kazanın 80 köyü vardı.Ahalisi, ziraatçilik, bağcılık ve ipekçilik ile geçinirdi.Kazanın İspatova ve Kruşova köylerinde Hıristiyanlara mahsus panayırlar kurulurdu. Kazada cilt hastalıklarına iyi gelen ve geliri “maarif sandığına” aktarılan iki ılıca mevcuttu. Bu ılıcalar günümüzde de hizmet vermektedirler. Demirhisar mübadillerinin çoğunluğu Adana ve Mersin illerine iskan edilmişlerdir. Günümüzde Demirhisar (Sidirokastro) Orta Makedonya Bölgesinin ve Serez iline bağlı bir belediye statüsündedir.